Συνέντευξη του πρώην υπουργού Δικαιοσύνης Μιλτιάδη Παπαϊωάννου για τις τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα στην Τζώρτζια Κοντράρου. Μεγάλο ζητούμενο η αντιμετώπιση της δικαστικής διαφθοράς
Η αύξηση των ποινών δεν δίνει απάντηση στην σύγχρονη εγκληματικότητα ενώ αναχρονιστικές ρυθμίσεις παρουσιάζονται ως μεταρρυθμίσεις. Ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης Μιλτιάδης Παπαϊωάννου, με αφορμή τις νέες τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα επισημαίνει ότι προτεινόμενες ρυθμίσεις δεν αντιμετωπίζουν τα πραγματικά προβλήματα του δικαστικού μας συστήματος ενώ εκτιμά πως χρειάζονται ριζικές τροποποιήσεις αλλά και αλλαγή νοοτροπίας των δικαστών και εισαγγελέων.
ΕΡ: Οι νέες προτάσεις που τροποποιούν τον Ποινικό Κώδικα εισάγουν μεταρρυθμίσεις που μπορεί να οδηγήσουν στην αντιμετώπιση παθογενειών όπως:
–Την καθυστέρηση στην απονομή της Δικαιοσύνης; Την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας; Τη δικομανία πολιτών;
ΑΠ: Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης δεν εισάγει μεταρρυθμίσεις. Το περιεχόμενο της λέξης μεταρρύθμιση έχει άλλωστε κακοποιηθεί από την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Πολλές φορές αναχρονιστικές νομοθετικές ρυθμίσεις παρουσιάζονται ως ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις. Συγκεκριμένα δεν είναι μεταρρύθμιση η αύξηση των ποινών, για κάποια εγκλήματα, ούτε δίνεται απάντηση στο πρόβλημα της σύγχρονης εγκληματικότητας. Το πρόβλημα εδώ είναι ο τρόπος εκτέλεσης των ποινών και όχι τόσο το μέγεθος των ποινών.
Δεν είναι μεταρρύθμιση η οριακή μείωση των συνθέσεων των δικαστηρίων. Τομή για το θέμα Μονομελών συνθέσεων αποτελούν οι ρυθμίσεις των νόμων 3900/ 2010 και 4055/2012. Η ποινική συνδιαλλαγή και η κοινωφελής συνεργασία έχουν νομοθετηθεί εδώ και πολλά χρόνια, χωρίς να έχουν επιφέρει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
Σε ότι αφορά την δικομανία των πολιτών οι νέες ρυθμίσεις για την υποβολή των μηνύσεων, είναι κακή επανάληψη των ριζοσπαστικών αλλαγών του 2012, με την καθιέρωση της αρχειοθέτησης των ανώνυμων μηνύσεων και την πρόβλεψη των 100 ευρώ κ.ά. Υπενθυμίζω ότι μόνον σ’ ένα δικαστικό έτος, το 2011 και μόνο στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών είχαν υποβληθεί 330.000 εγκλήσεις-μηνύσεις και σε όλα τα δικαστήρια της χώρας μόνο το 2010 εισήχθησαν 672.000 μηνύσεις ενώ σήμερα γίνεται λόγος για 700.000 μηνύσεις που υποβλήθηκαν σε μια ολόκληρη πενταετία, 2018 έως 2022 και σε όλες τις Εισαγγελίες της χώρας. Τα αποτελέσματα είναι δραστικά. Τα ίδια ισχύουν και για την πρόβλεψη της μια μόνο αναβολής σε κάθε δίκη (άρθρο 33 παρ. 3 του ν. 4055/2012). Η κατάργηση της διαδικασίας των βουλευμάτων είναι ένα ανορθόδοξο μέτρο, έχει ανεπιτυχώς δοκιμασθεί στο παρελθόν. Οι όποιες κατά συνέπεια αλλαγές που εισάγει το νομοσχέδιο δεν συνιστούν μεταρρυθμιστικές τομές είναι οριακού χαρακτήρα προσαρμογές που ενδεχομένως βελτιώνουν τις ριζικές νομοθετικές αλλαγές που έγιναν στο παρελθόν.
ΕΡ: -Εναλλακτικοί τρόποι έκτισης των ποινών όπως η κοινωφελής εργασία ή η μετατροπή των ποινών σε χρηματική ποινή είναι ρυθμίσεις που είναι ήδη θεσμοθετημένες. Έχουν αποδώσει; Χρήζουν βελτιώσεων;
ΑΠ: Θετική είναι η διάταξη που προβλέπει την υποχρεωτική μερική έκτιση της ποινής εντός των φυλακών. Το πρόβλημα είναι ο μεγάλος συνωστισμός που παρατηρείται στις φυλακές.
Πρέπει να ομολογήσουμε ότι παρά τις προσπάθειες και τα μέτρα του παρελθόντος η σε εύλογο χρόνο δικαστική προστασία νοσεί, ιδιαίτερα στο ποινικό της σκέλος και στα δικαστήρια της Αθήνας του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης.
ΕΡ: Υπάρχουν περιθώρια νέων νομοθετικών παρεμβάσεων;
ΑΠ: Στη διάρκεια της μεταπολίτευσης έχουν πραγματοποιηθεί 35 νομοθετικές τροποποιήσεις για την ταχύτητα της απονομής της δικαιοσύνης. Αναμφίβολα χρειάζονται νέες ριζικού χαρακτήρα ρυθμίσεις, αλλά και αλλαγή νοοτροπίας από τους Έλληνες δικαστές και Εισαγγελείς. Ως άμεσες και κρίσιμες παρεμβάσεις θεωρώ:
- Την ταχεία εισαγωγή της ψηφιοποίησης που καθυστερεί αδικαιολόγητα. Υπενθυμίζω ότι στις 8 Μαρτίου 2012 παρουσίασα ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ψηφιοποίησης της Δικαιοσύνης και ότι η πρώτη ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων έγινε το 2012. Ότι υπήρχε εξασφαλισμένη χρηματοδότηση 100 εκατομμυρίων ευρώ και ότι έκτοτε το όλο πρόγραμμα προχωρεί με ρυθμούς χελώνας.
- Την ενίσχυση του κλάδου των Εισαγγελέων, κυρίως με την ουσιαστική στελέχωση και λειτουργία της δικαστικής αστυνομίας. Είναι θλιβερό το γεγονός ότι από τις υποθέσεις που παραπέμπονται στην ακροαματική διαδικασία το μεγαλύτερο ποσοστό των κατηγορουμένων τελικά αθωώνονται.
- Την κατάργηση των Ειρηνοδικείων και την ένταξή τους στα Μονομελή Πρωτοδικεία. Δεν υπάρχει χώρα της Ευρώπης που διατηρεί δύο Μονομελή δικαστήρια.
- Τον επανασχεδιασμό του δικαστικού χάρτη, με βάση τις πραγματικές ανάγκες των τυπικών κοινωνιών. Στη χώρα μας δεν υπάρχει ορθολογική κατανομή των δικαστηρίων. Η χωρική τους αρμοδιότητα χρονολογείται από την εποχή του Όθωνα, εκτός του ότι στην πορεία έγιναν ανορθολογικές συμπληρώσεις, με βάση τυπικιστικές και συντεχνιακές πιέσεις.
- Επανακαθορισμός των οργανικών θέσεων των δικαστών και Εισαγγελέων και σταδιακή μείωση του απαράδεκτα υψηλού αριθμού των αντιπροέδρων των ανωτάτων δικαστηρίων και αντεισαγγελέων του Αρείου Πάγου.
- Την αναβάθμιση των υποδομών ιδιαίτερα των φυλακών.
Μεγάλο ζητούμενο είναι και η αντιμετώπιση της δικαστικής διαφθοράς, της αυτοκάθαρσης, της αξιολόγησης των δικαστικών λειτουργών, σε συνδυασμό με την κακή και σε κάθε περίπτωση την συντεχνιακή λειτουργία των δικαστικών συμβουλίων. Τεράστιο θέμα που εκφεύγει του αντικειμένου της σημερινής μας συνέντευξης.
Γνωρίζω ότι πολλές από τις παραπάνω μεταρρυθμίσεις προϋποθέτουν την συμφωνία ή και την ουσιαστική συνεργασία όλων των υπεύθυνων πολιτικών δυνάμεων της χώρας. Πιστεύω ότι είναι η ώρα.
