Γιατί δεν έγιναν τοξικολογικές και ιστολογικές εξετάσεις στις σορούς
Του ΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΕΤΑΚΗ
«Οι ιατροδικαστές από Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Λαμία, οι οποίοι κλήθηκαν προφορικά και εγγράφως να συνδράμουν τους συναδέλφους τους από τη Λάρισα τις πρώτες ώρες μετά την τραγωδία στα Τέμπη, δεν είχαν καμία εμπλοκή στις νεκροψίες και νεκροτομές των θυμάτων από το σιδηροδρομικό δυστύχημα».
Αυτό κατέθεσε, σύμφωνα με πληροφορίες, η κ. Ρουμπίνη Λεονταρή, προϊσταμένη της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Λάρισας στο υπόμνημα παροχής εξηγήσεων που παρέδωσε στον αρμόδιο αντιεισαγγελέα Εφετών Ιωάννη Μαγκούτα. Είναι μία από τους τρεις ιατροδικαστές οι οποίοι ελέγχονται από τη Δικαιοσύνη, καθώς ανασύρθηκε η δικογραφία που είχε σχηματιστεί σε βάρος τους μετά τις μηνύσεις από συγγενείς θυμάτων της τραγωδίας. Οι άλλοι δύο είναι ο Χρήστος Κραββαρίτης, που έχει τεθεί σε αργία για άσχετη κατηγορία,και η Χρυσαυγή Κούση. Και οι τρεις απολογήθηκαν με έγγραφες εξηγήσεις,στις οποίες αναφέρουν ότι μόνο αυτοί έκαναν και υπέγραψαν τις νεκροψίες – νεκροτομές στους άτυχους επιβάτες του μοιραίου Intercity. Αρνούνται κατηγορηματικά τις κατηγορίες που τους αποδίδουν συγγενείς των θυμάτων της τραγωδίας και υποστηρίζουν ότι έπραξαν το καθήκον τους σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης τους και δεν υπήρξαν παραλείψεις. Ζητούν μάλιστα να μην ασκηθεί σε βάρος τους ποινική δίωξη, καθώς, όπως υποστηρίζουν, «κάθε ιατροδικαστική πράξη έγινε με επιστημονική αρτιότητα και η διερεύνηση κάθε θανάτου ήταν πλήρης».
Τις έγγραφες εξηγήσεις που έδωσαν οι τρεις ιατροδικαστές τον Οκτώβριο του 2024 επιμελήθηκε η κοινή τους δικηγόρος Σταυρούλα Γκούμα. Στα βασικά σημεία τους είναι σχεδόν ίδιες.
Οι εξηγήσεις
Η κ. Λεονταρή φέρεται να είπε ότι το Τμήμα Ασφάλειας Λάρισας την ενημέρωσε τις πρώτες μεταμεσονύκτιες ώρες της 1ης Μαρτίου 2023 για σιδηροδρομικό δυστύχημα, με απροσδιόριστο τότε αριθμό νεκρών και τραυματιών: «Αμέσως κάλεσα τους δύο ιατροδικαστές της υπηρεσίας, Χρήστο Κραββαρίτη και Χρυσαυγή Κούση, όπως και τον μοναδικό νεκροτόμο, Σπύρο Πατσιομήτρο, να προσέλθουν πάραυτα στις εγκαταστάσεις του νεκροτομείου. Σε αυτόν τον χρόνο ήρθαν πολυάριθμα στελέχη της εδρεύουσας στην Αττική Ειδικής Ομάδας Αναγνώρισης Θυμάτων Καταστροφών. Ακολούθως προσήλθαν στο νεκροτομείο δύο ιατροδικαστές της Ι.Υ. Θεσσαλονίκης, οι Ελένη Ζαγγελίδου και Ελένη Καλύβα, με δύο νεκροτόμους της ίδιας αυτής υπηρεσίας, καθώς, όπως μας ενημέρωσαν, είχαν λάβει σχετική εντολή από το υπουργείο Δικαιοσύνης, και εν συνεχεία ήρθαν ο προϊστάμενος της Κεντρικής Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Νίκος Καρακούκης, συνοδευόμενος από δύο ιατροδικαστές της Ι.Υ. Αθηνών, τους Νικ. Καλόγρηα και Κων. Κούβαρη, καθώς και δύο ιατροδικαστές της Ι.Υ. Λαμίας».
Η νυν προϊσταμένη της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Λάρισας ανέφερε ότι από την Ειδική Ομάδα Αναγνώρισης Θυμάτων Καταστροφών (ΟΑΘΥΚ) οργανώθηκαν οι ομάδες εργασίας, που ανέλαβαν να υποδέχονται τις σορούς, τη δακτυλοσκόπηση, όπως και τη φωτογράφηση των θυμάτων. Στο συγκεκριμένο στάδιο η Ιατροδικαστική Υπηρεσία Λάρισας δεν συμμετείχε, εκτός του νεκροτόμου που εκτελούσε απλές υλικές εντολές: «Όλες οι νεκροψίες – νεκροτομές πραγματοποιήθηκαν μόνο από τους ιατροδικαστές της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Λάρισας και τον έναννεκροτόμο μας, συνεπικουρούμενο λόγω του αριθμού των σορών/μελών/ιστοτεμαχίων από δύο νεκροτόμους της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Θεσσαλονίκης. Επίσης, δεδομένου ότι στις εγκαταστάσεις του νεκροτομείου της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Λάρισας υπάρχουν μόνο δύο νεκροτομικά κρεβάτια, καθίσταται αυτόδηλο και αυταπόδεικτο ότι επαρκούσαν οι τρεις ιατροδικαστές της Υπηρεσίας μας για την ολοκλήρωση όλων των νεκροψιών – νεκροτομών».
Η κ. Λεονταρή όπως και οι άλλοι δύο επισήμαναν ότι όλες ανεξαιρέτως οι ιατροδικαστικές εκθέσεις συντάχθηκαν και υπεγράφησαν από τον ιατροδικαστή της Ι.Υ. Λάρισας που έκανε τη νεκροψία – νεκροτομή: «Από τη διαδικασία της νεκροψίας-νεκροτομής κάθε μίας σορού αδιαμφισβήτητα προέκυπτε ότι ο κάθε θάνατος εντασσόταν στην κατηγορία ‘‘βίαιος θάνατος’’ που επήλθε λόγω της επίδρασης στον οργανισμό εξωγενούς παράγοντα και η αιτία πρόκλησης σε όλες ανεξαιρέτως τις σορούς ήταν εμφανής και αδιαμφισβήτητη και συνέκλινε πλήρως με τις πληροφορίες της προανακριτικής αρχής περί πρόκλησης θανατηφόρου σιδηροδρομικού δυστυχήματος (σύγκρουση τρένων).
Η διενέργεια τοξικολογικών εξετάσεων, καθώς ακόμη και εάν ένας επιβάτης βρισκόταν υπό την επήρεια αλκοόλ ή και ουσιών (ναρκωτικών ή και φαρμακευτικών που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα), η επήρεια αυτή ουδόλως συνδεόταν με τον θάνατό του και την αιτία πρόκλησης αυτού.Η κατάσταση όλων ανεξαιρέτως των σορών, το είδος των κακώσεων, η απανθράκωσητο επιβεβαιώνουν πλήρως, ενώ σε καμία σορό δεν βρέθηκε άλλη αιτία θανάτου, πλην των εκ της σύγκρουσης αποτελεσμάτων που πιστοποιούνται στα ευρήματα που ανευρέθηκαν στις σορούς.Η ιστολογική και τοξικολογική διερεύνηση των συγκεκριμένων σορών ουδέν θα εισέφερε στον μηχανισμό θανάτου και εξ αυτού του λόγου καθίστατο επιστημονικά αδόκιμη σε κάθε δυστύχημα που οφείλεται σε σύγκρουση ή σε απώλεια ελέγχου οχήματος.
Βιολογικό υλικό
Στις έγγραφες εξηγήσεις τους οι τρεις ιατροδικαστές επισημαίνουν ότι εντολή από την αρμόδια προανακριτική αρχή για λήψη βιολογικών υλικών για τοξικολογικές εξετάσεις δόθηκε για πέντε συγκεκριμένες σορούς που ταυτοποιήθηκαν ότι ανήκαν στους μηχανοδηγούς των δύο συρμών, δηλαδή στους Σπύρο Βούλγαρη, Γιώργο Κουτσούμπα, Νίκο Ναλμπάντη, Δημήτρη Οίκο και Δημήτρη Μασσαλή. Σημειώνουν ότι έλαβαν βιολογικό υλικό και σε ακόμη μία σορό με πουκάμισο και γραβάτα της εταιρείας σιδηροδρόμων. Η σορός αυτή διαπιστώθηκε μετά την ταυτοποίηση ότι ανήκε στον Παναγιώτη Χατζηχαραλάμπους.
Ως προς τη μη διενέργεια αυτοψίας στον τόπο της τραγωδίας, οι ιατροδικαστές που έχουν παραπεμφθεί στη δικαιοσύνη, επισημαίνουν ότι ουδείς ιατροδικαστής έλαβε σχετική εντολή από τις αρμόδιες αρχές. Αυτό πιστεύει πως οφείλεται στο ότι στα τροχαία δυστυχήματα κρίσιμη και καθοριστική για τον εντοπισμό της αιτίας που προκλήθηκαν είναι η επιστημονική συνεισφορά άλλων επιστημόνων.
Ανθρακυλαιμοσφαιρίνη
Στα υπομνήματα που παρέδωσαν οι κατηγορούμενοι ιατροδικαστές σημειώνουν ότι κρίθηκε μη αναγκαία η αναζήτηση στους επιβάτες της ουσίας ανθρακυλαιμοσφαιρίνη, που δείχνει δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα, καθώς δεν συνδεόταν με την αιτία και τον μηχανισμό του θανάτου:«Στις μεν απανθρακωμένες σορούς ο θάνατος επήλθε λόγω της άμεσης επίδρασης της φωτιάς. Ως εκ τούτου δεν υπήρχε ουδέν περιθώριο προς διερεύνηση επέλευσης του θανάτου από άλλη αιτία, όπως ανοξυγοναιμία που δημιουργείται λόγω εισπνοής του άφθονου σε ποσότητα και διάρκεια παραχθέντος μονοξειδίου και σχηματισμού ανθρακυλαιμοσφαιρίνης. Το αδιαμφισβήτητο γεγονός πρόκλησης του θανάτου λόγω της άμεσης επίδρασης της φωτιάς αποδεικνύεται από την κατάσταση της κάθε σορού, όπως π.χ. από την πλήρη αφυδάτωση και την εξ αυτής μείωση του βάρους, τη συρρίκνωση του όγκου του σώματος κ.λπ.Τα νεκροτομικάκαι νεκροψιακάευρήματα δεν άφηναν κανένα περιθώριο αμφισβήτησης της αιτίας θανάτου στους επιβάτες που απανθρακώθηκαν και δεν υπήρχε πεδίο επιστημονικής αναζήτησης άλλης αιτίας θανάτου στους συγκεκριμένους επιβάτες.Ο θάνατος στις απανθρακωμένες σορούς επήλθε αμέσως από την προκαλούμενη πήξη των λευκωματοειδών ουσιών και του ‘‘ψησίματος’’ του αίματος εντός των αγγείων, με αποτέλεσμα την απότομη παύση όλων των λειτουργιών του οργανισμού.
Μάλιστα,στις ιατροδικαστικές αυτές εκθέσεις νεκροψίας – νεκροτομής, που καταγράφεται ως αιτία θανάτου η ‘‘απανθράκωση’’, η οποία καταδεικνύει ιατροδικαστικά την άμεση επίδραση της φωτιάς επί του σώματος, περιγράφονται επιπροσθέτως των ευρημάτων απανθράκωσης και οι τυχόν συνοδές, διαπιστούμενες κακώσεις που έφερε η εκάστοτε σορός.Αντίθετα από την απανθράκωση που επιφέρει άμεσα τον θάνατο, η ακτινοβολία θερμότητας πάνω στο σώμα ή η εισπνοή μονοξειδίου του άνθρακα δεν επιφέρουν άμεσα τον θάνατο. Στον τοξικολογικό έλεγχο των συγκεκριμένων σορών συμπεριελήφθη η διερεύνηση της συγκέντρωσης μονοξειδίου του άνθρακα, εκ των αποτελεσμάτων των οποίων προέκυψε ότι ανευρέθηκε διαφορετική συγκέντρωση, πλην όμως ήταν ελάχιστη και δεν αποτέλεσε, ούτε συμμετείχε στον μηχανισμό θανάτου», αναφέρουν.
«Το ανώτατο ποσοστό κορεσμού ανθρακυλαιμοσφαιρίνης ύψους περίπου 20% βρέθηκε μόνο στη σορό του Νίκου Ναλμπάντη, ποσοστό που επίσης δεν δικαιολογεί συμμετοχή στην αιτία θανάτου. Στις άλλες σορούς το ποσοστό ήταν της τάξης του ελάχιστου ορίου ανίχνευσης, δηλαδή κάτω του 5%. Στη σορό του μηχανοδηγού Γεωργίου Κουτσούμπα λόγω της πολτοποίησης του σώματος δεν βρέθηκε ποσότητα αίματος ή άλλα βιολογικά υλικά ώστε να ληφθούν και να αποσταλούν για τοξικολογική εξέταση, και προκειμένου να ολοκληρωθεί η εργαστηριακή διερεύνηση απεστάλη τμήμα μυός για τοξικολογική εξέταση. Στη διενεργηθείσα τοξικολογική εξέταση από το εργαστήριο τοξικολογίας της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Θεσσαλονίκης δεν κατέστη δυνατή η εξέταση της αιθυλικής αλκοόλης».
«Βίαιος θάνατος»
Στις γραπτές εξηγήσεις οι ιατροδικαστές αναφέρουν:«Σε κάθε μία από τις56 ιατροδικαστικές εκθέσεις που όλες ανεξαιρέτως συντάχθηκαν, συγγράφτηκαν και υπογράφτηκαν από τον διενεργήσαντα τη νεκροψία – νεκροτομή ιατροδικαστή της Ι.Υ. Λάρισας, καταγράφεται με σαφήνεια, αντικειμενικότητα και επιστημονική αρτιότητα το κάθε εύρημα σε κάθε μία σορό,όπως και η ειδικότερη αιτία που προκάλεσε το θάνατο κάθε θύματος. Από το περιεχόμενο κάθε μίας των ιατροδικαστικών εκθέσεων προκύπτει η εμφανής, αδιαμφισβήτητη και ακριβής αιτία που επέφερε τον θάνατο σε κάθε πρόσωπο, όπως προκύπτει ότι η νεκροψία κάθε σορού ήταν πλήρης και επιστημονικά άρτια, η δε νεκροτομική διερεύνηση τεχνικά και επιστημονικά ολοκληρωμένη. Η Υπηρεσία μας, μετά την ολοκλήρωση λήψης βιολογικού υλικού από κάθε σορό, παρέδιδε το υλικό αυτό στην εντολοδότρια αρχή. Ενώ μετά την ολοκλήρωση νεκροψιών-νεκροτομών, τη σύνταξη των πιστοποιητικών θανάτου και την εν συνεχεία σύνταξη των ιατροδικαστικών εκθέσεων, απείχε, ακολουθώντας σχετικές εντολές, από οποιαδήποτε άλλη ενέργεια, όπως από την παράδοση τιμαλφών και προσωπικών ειδών των νεκρών στους οικείους τους, από την παράδοση σε αυτούς των πιστοποιητικών θανάτου, όπως και από την παράδοση των σορών για τον ενταφιασμό τους, καθώς όλα τα ως άνω αναλήφθηκαν και διενεργούνταν από την εντολοδότρια αρχή.
Οι τρεις ιατροδικαστές επισημαίνουν ότι ουδείς από τους παριστάμενους κρατικούς συναδέλφους τους, αλλά ούτε και η τεχνική σύμβουλος που διόρισαν οι γονείς των Φραντζέσκας Μπέζα και Μαρίας – Θωμαής Ψαροπούλου έκαναν κάποια επισήμανση ή σύσταση για τη λήψη τοξικολογικών και ιστολογικών εξετάσεων, ούτε προέβαλαν επιστημονική άποψη για την αναγκαιότητα και χρησιμότητα λήψης βιολογικών υλικών για περαιτέρω διερεύνηση.
Το ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα στο δημόσιο διάλογο μετά την έρευνα του Δικαστικού Ρεπορτάζ
