Η πρωτοβουλία της Ιταλικής Προεδρίας να εισαχθεί η ενίσχυση των θεσμικών εργαλείων της «Αποκαταστατικής Δικαιοσύνης» στη βασική ατζέντα του Συμβουλίου της Ευρώπης και το Ψήφισμα που υιοθετήθηκε στη Σύνοδο της Βενετίας, αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα σημαντικό βήμα για την εμπέδωση εναλλακτικών μορφών απονομής της ποινικής Δικαιοσύνης στα εθνικά δικαστικά συστήματα.
Ως έννοια, άλλωστε, η Αποκαταστατική Δικαιοσύνη συνδέεται περισσότερο με χαμηλής ποινικής απαξίας αδικήματα που διαπράττονται κυρίως από τους ανήλικους, τα οποία ωστόσο, αφήνουν βαθύ αποτύπωμα στον ψυχισμό των θυμάτων, όπως το bullying που έχει ήδη πάρει δραματικές διαστάσεις σε διεθνές επίπεδο, και λιγότερο με παραδοσιακά σκληρά αδικήματα που -ούτως ή άλλως- αντιμετωπίζονται από την τακτική ποινική δικαιοσύνη.
Τα οφέλη, δε, από την αξιοποίηση των εργαλείων της Αποκαταστατικής Δικαιοσύνης ως μεθόδου απονομής της ποινικής δικαιοσύνης είναι πολλαπλά. Αφενός γιατί αποφεύγεται η δευτερογενής θυματοποίηση των ανηλίκων θυμάτων και η αναβίωση –μέσα από την μαρτυρία- των συνεπειών των αδικημάτων που τελούνται σε βάρος τους. Αφετέρου, γιατί και οι ανήλικοι δράστες μετατρέπονται, τελικά, πολλές φορές, σε θύματα, όταν τιμωρούνται, με αμιγώς ποινικούς όρους. Και αντί να σωφρονίζονται, εισέρχονται, πιθανώς, σε ένα σπιράλ εντεινόμενης παραβατικότητας, που μπορεί να οδηγήσει ενδεχομένως ακόμα και στη βαριά εγκληματικότητα.
Επομένως, η ανάπτυξη και διάδοση μεθόδων εξώδικης διευθέτησης της άδικης πράξης, όπως η συνδιαλλαγή ή η σχολική διαμεσολάβηση, ορθώς αποτελεί προτεραιότητα για το Συμβούλιο της Ευρώπης, το οποίο έχει ιεραρχήσει ψηλά την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ιδίως των πιο ευάλωτων, όπως είναι οι ανήλικοι.
Η χώρα μας και το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχουν ήδη θεσμοθετήσει ένα νέο πλαίσιο που προάγει τις εναλλακτικές μορφές απονομής της δικαιοσύνης, όπως η διαμεσολάβηση και η συνδιαλλαγή. Προκειμένου, όμως να καταστούν, τα νέα αυτά εργαλεία λειτουργικά και αποτελεσματικά, είναι αναγκαία είναι η ανάπτυξη ισχυρών υποστηρικτικών δομών.
Από τον περασμένο μήνα, έχει ήδη τεθεί σε λειτουργία το «Σπίτι του Παιδιού» στην Αθήνα. Μια σύγχρονη δομή, όπου είναι δυνατή η λήψη καταθέσεων και μαρτυριών σε ένα πλήρως προστατευμένο περιβάλλον, που θωρακίζει απόλυτα τον ψυχισμό των παιδιών, τα οποία βρίσκονται αντιμέτωπα με την ποινική δικαιοσύνη. Το επόμενο διάστημα, μάλιστα, αναμένεται να τεθούν σε πλήρη λειτουργία όλες οι αντίστοιχες δομές σε ολόκληρη την επικράτεια, ώστε να δημιουργηθεί ένα πλήρες και ασφαλές πλέγμα κοινωνικών δομών που διευκολύνουν την πρόσβαση των παιδιών στη δικαιοσύνη και την καθιστούν πιο φιλική προς τα παιδιά.
Προκειμένου, δε, να αξιοποιηθούν πλήρως τα νέα αυτά μέσα, απαιτείται η εξοικείωση των λειτουργών της Δικαιοσύνης με τα νέα θεσμικά εργαλεία. Σε αυτή την κατεύθυνση, η Ελλάδα έχει ήδη λάβει τις αναγκαίες πρωτοβουλίες για τη διενέργεια υποχρεωτικών επιμορφωτικών προγραμμάτων στην Εθνική Σχολή Δικαστών σε θέματα της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ενώ ξεχωριστή ενότητα συνιστά η προστασία των ανηλίκων και η φιλική προς το παιδί Δικαιοσύνη.
*Άρθρο του Κώστα Τσιάρα, Υπουργού Δικαιοσύνης και βουλευτή Καρδίτσας της Νέας Δημοκρατίας, για το Ελλάδα 24
