Το ποδόσφαιρο, διαχρονικά το πιο δημοφιλές άθλημα στον κόσμο, φέρει και ένα
σκοτεινό αποτύπωμα: την οπαδική βία. Όταν γίνεται λόγος για τον χουλιγκανισμό,
πολλοί τον συνδέουν με όσα συνέβαιναν στην Αγγλία τις δεκαετίες του ’70 και του
’80 — επεισόδια από μεθυσμένους οπαδούς που συχνά οδηγούσαν σε αιματηρές
συγκρούσεις.
Σήμερα, αρκετοί διαπιστώνουν την επιστροφή εκείνων των φαινομένων. Σε πολλές
χώρες — από την Αγγλία και τη Γαλλία, μέχρι την Τουρκία και την Ελλάδα —
παρατηρείται αύξηση περιστατικών οπαδικής βίας, εντός και εκτός γηπέδων.
Οργανωμένες ομάδες, κοινωνική ένταση και κλιμακούμενη αντιπαλότητα
δημιουργούν ένα εκρηκτικό τοπίο. Αν και σε ευρωπαϊκό επίπεδο η βία φαίνεται να
απομακρύνεται από τα γήπεδα, έχει μετασχηματιστεί σε κάτι πιο οργανωμένο,
ιδεολογικοποιημένο και εν δυνάμει πιο επικίνδυνο — απαιτώντας συνεχή
επαγρύπνηση.
Στην Ελλάδα, βασικό εργαλείο της Πολιτείας είναι το άρθρο 41ΣΤ του ν. 2725/1999,
που ορίζει με ακρίβεια τις προϋποθέσεις ποινικής αντιμετώπισης περιστατικών βίας
με αφορμή αθλητικές διοργανώσεις. Παράλληλα, προβλέπει επιβαρυντικές
περιστάσεις όταν εγκληματικές ενέργειες τελούνται σε χρονική και τοπική συνάφεια
με αθλητικές διοργανώσεις ή όταν υποκρύπτεται αθλητικό κίνητρο.
Επιπλέον, ως κύρια μέσα αντιμετώπισης της βίας επιλέχθηκαν κυρίως δύο, τα οποία
μέχρι τώρα λειτουργούν τόσο προληπτικά (κυρίως) όσο και κατασταλτικά: Το
ονομαστικό ηλεκτρονικό εισιτήριο και η λειτουργία καμερών. Και είναι μεν αλήθεια
ότι αυτά τα δύο μέτρα έχουν δείξει ότι μπορούν να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο
στην καταπολέμηση της οπαδικής βίας, πλην όμως, πρόκειται για νομικές προβλέψεις
γνωστές, αφήνοντας αρκετές προοπτικές σε ό,τι αφορά την περαιτέρω εναρμόνιση
των αθλητικών χώρων με τις σύγχρονες τεχνολογικές προδιαγραφές.
Η αναβαθμισμένη Δ.Ε.Α.Β., με τη δυνατότητα επιβολής κυρώσεων, συνιστά πλέον
κρίσιμο θεσμό στη μάχη κατά της βίας. Η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων της Δ.Ε.Α.Β.,
από γνωμοδοτικού χαρακτήρα σε κανονιστικές και κυρωτικές, με την εξουσία
επιβολής προστίμων και διοικητικών κυρώσεων, την καθιστά ένα κεντρικό θεσμό της
πολιτείας στη στρατηγική καταπολέμησης της αθλητικής βίας. Και ήδη, τα πρώτα
θετικά αποτελέσματα είναι ορατά.
Στην προσπάθεια αντιμετώπισης της οπαδικής βίας, οφείλει η Πολιτεία να
αξιοποιήσει τις έννομες συνέπειες που προκύπτουν από την κύρωση της Σύμβασης
Saint Denis, στην οποία έχει προβεί. Ανάμεσα σε αυτές, η επικαιροποίηση της
διαδικασίας αδειοδότησης των αθλητικών εγκαταστάσεων, η οποία προσαρμόζεται
στις προβλέψεις της Σύμβασης Saint Denis και επιπλέον έχει τη δυνατότητα να
δρομολογήσει την επίλυση του χρόνιου προβλήματος του ελέγχου της στατικής
επάρκειας των αθλητικών εγκαταστάσεων αξιοποιώντας το πλαίσιο του Οργανισμού
Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ).
Ωστόσο, παρά τις θεσμικές παρεμβάσεις, ο ρόλος της Δικαιοσύνης παραμένει
καθοριστικός. Η διαρκής επιείκεια απέναντι στους δράστες καταλήγει να ενθαρρύνει
την ανοχή και να διαιωνίζει το πρόβλημα. Η δημιουργία εξειδικευμένων δικαστικών τμημάτων στα Πρωτοδικεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης – τα λεγόμενα «Τμήματα
Αθλητικής Βίας» – με δικαστές που θα επιλαμβάνονται σταθερά, αν όχι
αποκλειστικά, υποθέσεων που σχετίζονται με αθλητικά επεισόδια, η ενίσχυση του
θεσμού του αθλητικού εισαγγελέα και η ενσωμάτωση σχετικής εκπαίδευσης στη
Σχολή Δικαστών αποτελούν απαραίτητα βήματα για μια αποτελεσματικότερη και πιο
συνειδητοποιημένη δικαστική προσέγγιση.
Γιατί τελικά, ο αγώνας κατά της οπαδικής βίας δεν είναι μόνο θεσμικός. Είναι
βαθιά ανθρώπινος. Κάθε χαμένη ζωή, κάθε πληγωμένο παιδί, κάθε βίαιο
ξέσπασμα που ρίχνει σκιά στον αθλητισμό, είναι υπενθύμιση πως δεν χωρά ούτε
ένας εφησυχασμός. Η Πολιτεία, η Δικαιοσύνη, οι ομάδες, οι φίλαθλοι – όλοι μας
– οφείλουμε να προστατεύσουμε ξανά το ποδόσφαιρο από τον χειρότερο εχθρό
του: τη βία που ντύνεται με τα χρώματα της αγάπης.
Κωστής Λιακόπουλος
Δικηγόρος
Σύμβουλος Ένωσης Ασκούμενος και Νέων Δικηγόρων Αθηνών
Ακούσια Νοσηλεία: Όταν η ψυχική υγεία γίνεται υπόθεση του νόμου
