Η ακούσια νοσηλεία είναι η διαδικασία με την οποία κάποιος εισάγεται σε ψυχιατρική κλινική χωρίς τη δική του συγκατάθεση. Δεν πρόκειται για ποινή ούτε για «τιμωρία», αλλά για μέτρο που λαμβάνεται όταν υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για την υγεία ή τη ζωή του ατόμου ή και τρίτων. Ο νόμος την αντιμετωπίζει ως έσχατη λύση, που εφαρμόζεται μόνο υπό αυστηρές προϋποθέσεις.
Σύμφωνα με την νομοθεσία, η ακούσια νοσηλεία μπορεί να επιβληθεί όταν ο άνθρωπος πάσχει από ψυχική διαταραχή, δεν έχει επίγνωση της κατάστασής του και η άρνηση θεραπείας μπορεί να προκαλέσει σημαντική επιδείνωση της υγείας του ή να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του ή άλλων. Η διαδικασία μπορεί να ξεκινήσει από συγγενείς πρώτου ή δεύτερου βαθμού ή αυτεπάγγελτα από τον εισαγγελέα, όταν ενημερωθεί για σχετικό περιστατικό.
Το πρώτο βήμα είναι η εξέταση από δύο ψυχιάτρους, εκ των οποίων ο ένας υπηρετεί σε δημόσιο νοσοκομείο. Αν συμφωνήσουν ότι υπάρχει ανάγκη νοσηλείας, ο εισαγγελέας εκδίδει παραγγελία εισαγωγής. Η μεταφορά στο νοσοκομείο γίνεται με αστυνομική συνδρομή, όπως και στη περίπτωση του γνωστού τραγουδιστή. Οι αστυνομικοί έχουν εκφράσει αντιρρήσεις για την διαδικασία – δικαιολογημένα κατά την άποψή μου. Μπορεί η αστυνομικοί να έχουν διδαχθεί διαδικασία καταστολής ενός επικίνδυνου ατόμου αλλά δεν έχουν διδαχθεί διαδικασία καταστολής ενός ασθενούς.
Δικαιώματα του νοσηλευόμενου
Παρά τον εξαναγκαστικό χαρακτήρα, ο νοσηλευόμενος διατηρεί σημαντικά δικαιώματα: να ενημερωθεί για τους λόγους της νοσηλείας, να επικοινωνεί με συγγενείς και δικηγόρο, να ζητήσει δικαστική επανεξέταση και να λάβει ιατρική φροντίδα με σεβασμό στην αξιοπρέπειά του.
Η ακούσια νοσηλεία βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεταξύ ιατρικής και δικαίου. Από τη μία, προστατεύει την υγεία και την ασφάλεια· από την άλλη, περιορίζει την ελευθερία, γι’ αυτό και ο νόμος απαιτεί αυστηρή τήρηση της διαδικασίας και συνεχή έλεγχο. Σκοπός δεν είναι ο αποκλεισμός, αλλά η αποκατάσταση, ώστε ο ασθενής να επιστρέψει στην κοινωνία με την καλύτερη δυνατή υποστήριξη.
Τι γίνεται όμως, όταν αυτοί, που ζήτησαν την ψυχιατρική γνωμάτευση και συνακόλουθα τον εγκλεισμό του ατόμου λένε ψέματα; Φυσικά ο αδικημένος, μπορεί να στραφεί μόνο κατά αυτών (για το αδίκημα της ψευδορκίας) όχι κατά του δημοσίου, αφού όλη η διαδικασία γίνεται τυπικώς ορθά!
Ηλίας Σιδέρης
Δικηγόρος
